Terwijl we hier in Nederland al een week aan het bijkomen zijn van de verkiezingsuitslag draait de wereld ondertussen door. Zeker op klimaatbeleid. A.s. donderdag begint namelijk weer de jaarlijkse VN-klimaatbijeenkomst van alle landen, de Conference Of Parties (COP). Met dit jaar Dubai als gastheer van deze 28e editie.
Om maar even met het goede nieuws te beginnen. De verkiezingsuitslag van vorige week heeft geen directe invloed op onze inbreng daar. Op het gebied van internationaal klimaatbeleid hebben we de Europese Unie in de lead gezet, dus zij doen ter plekke de onderhandelingen namens alle 27 EU landen. Weliswaar door onze eigen Wopke Hoekstra, maar vanuit een EU-perspectief. De inbreng die hij namens de EU zal doen is namelijk al op 16 oktober vastgesteld.
Interessant dus om even te kijken naar waar het over gaat de komende twee weken, en wat dat mogelijk betekent voor ons in Nederland. Voor het gemak sla ik even de algemene erkenning van klimaatverandering en de bijbehorende uitdagingen over. Net als dat we vast hebben gesteld dat we doelen nog niet gaan halen. Interessanter zijn de discussiepunten qua hoe we mogelijk wel de doelen gaan halen, en dan even specifiek voor energiebeleid.
Meer hernieuwbare energieopwek
De EU heeft grote ambities voor meer hernieuwbare energie. Daarom willen ze onder andere inzetten op het verdrievoudigen van de wereldwijde duurzame energieproductie in 2030 tot 11 TWh. Een doel dat gedeeld wordt door vele landen in de wereld. Onder andere China en de VS hebben hier sterk beleid op, en ook de Afrikaanse landen hebben plannen gemaakt om 300 GW aan opwek te hebben in 2030.
In Nederland sluiten onze doelen vooralsnog hier prima op aan, bijvoorbeeld met de uitrol van wind op zee (21 GW in 2031). Maar ook met onze uitrol van zonne-energie, waarmee we nu wereldwijd koploper zijn gemeten naar vermogen per hoofd van de bevolking.
Maar ook in totaal minder energie gaan gebruiken
Naast meer duurzame energie is het verminderen van het verbruik minstens net zo belangrijk, energie efficiëntie in de taal van deze conferentie. Ook hierbij is er een ambitieus doel gesteld door de EU, met het verdubbelen van de energie efficiëntieverbeteringen in 2030. Hoe dit er precies uit moet zien is (bewust) nog wat vaag, maar gezien de inspanningen van bedrijven op dit moment om hiermee kosten te besparen is dit ook best een kanshebber.
In Nederland zien we deze besparing voor een groot deel al gebeuren. Even een korte uitleg aan de hand van de CBS-cijfers. De industrie in Nederland gebruikte in 2019 nog 13,57 miljard kuub aardgas, terwijl dit in 2022 al was teruggelopen tot 10,69 miljard kuub (-27%). Het grootste deel van deze terugloop kwam van de raffinaderijen (-57%) en de chemiesector (-49%), terwijl de wereldwijde productie hiervan niet met deze getallen terug is gelopen. Dat betekent vaak dat de productie verschuift naar andere, meer vervuilende, landen met alle uitdagingen van dien. Dit is alleen geen groot onderwerp op de agenda dit keer, maar deze verschuiving van uitstoot wordt een steeds groter probleem.
Afscheid van fossiel, maar hoe snel?
Dan nog een laatste energie-uitdaging, wat te doen met fossiele energie? Volgens de EU moeten we de ‘unabated fossil fuels’ zoveel mogelijk in de grond laten zitten. En de delen die we nog uit de grond halen in ieder geval combineren met het afvangen van de CO2 bij verbranding (CC(U)S). Nobel standpunt van ons rijke westen. Maar wereldwijd zijn zeker op dit punt grote verschillen te zien.
Bijvoorbeeld China. Zij zijn, naast koploper duurzame energie, ook koploper fossiele energie gebruiken. In 2022 kwam nog 82% van hun verbruik van fossiele bronnen. En de afgelopen jaren is hun verbruik alleen maar gegroeid, mede dankzij fossiele energie. Een snel afscheid zit er daar dus nog niet in.
En ook andere opkomende economieën kijken graag naar de financiële kansen die deze fossiele bronnen voor hen hebben. Bijvoorbeeld Suriname, die de dollars al ziet rollen. Maar ook de risico’s onderkent na de ontdekking bij de buren in Guyana.
En dan wordt de conferentie ook nog voorgezeten door de bestuursvoorzitter van de nationale oliemaatschappij ADNOC. En lekte er ook uit dat Dubai op zoek is naar olie en gas deals tijdens de conferentie.
En om toch nog even snel naar Nederland te kijken, wat betekent dit voor onze binnenlandse gaswinning? Kunnen we de afspraken uit het Noordzeeakkoord volgen? En geeft dit dan een boost aan CCS?
De uitkomst van dit onderwerp is dan ook misschien wel een van de spannendste. Want dit onderwerp hangt samen met andere vragen zoals de financiering van deze transitie. Zo is er wel een klimaatfonds ingesteld van 100 miljard per jaar om de meest getroffen landen te helpen, maar deze is nog lang niet gevuld.
Ondertussen schijnt Europa alle drie deze energieonderwerpen aan elkaar verbonden te hebben. Oftewel akkoord op alle drie of geen akkoord.
Het worden dus twee interessante weken die eraan komen. Gaan alle landen echt tot afspraken komen? Of blijft het in het vage hangen en raken de doelen van het Parijs akkoord verder uit zicht? We gaan het zien. Maar ik ben in ieder geval blij dat we Wopke daar hebben zitten met onze EU inbreng. Dat is in ieder geval een goede start.
Meer lezen hierover? Bruegel heeft een zeer goede analyse van wat er op het spel staat: https://www.bruegel.org/analysis/cop28-key-issues-stake-and-indicators-success, de BBC heeft een kort overzicht van de belangrijkste zaken: https://www.bbc.com/news/science-environment-67143989 en Reuters legt de verschillende invalshoeken vanuit de verschillende spelers uit: https://www.reuters.com/business/environment/whats-plan-this-years-cop28-climate-summit-2023-11-27/
