Vroeger was het best makkelijk op de Noordzee. Je was er als visser, koopvaardijschip, militair of piraat. Veel meer hadden we daar simpelweg niet te doen. Dus de rest was ruimte voor de natuur, die toen volop kon floreren. En de baas? Dat zocht je wel uit als je elkaar tegenkwam.
Tegenwoordig gaat het wel iets anders. De vissers zijn gebleven, net als de koopvaardij en de militairen. De schepen zijn echter veel groter geworden, wat vooral voor de koopvaardij betekent dat ze heel veel ruimte nodig hebben als ze varen. En waar defensie vroeger vooral oorlog voerde op zee (met kogels die honderd meter vlogen), hebben ze tegenwoordig vooral ruimte nodig om te oefenen met schieten (met kogels die vele kilometers ver vliegen).
Maar naast deze drie activiteiten zetten we de Noordzee tegenwoordig in voor nog veel meer activiteiten. Zo houden we onze voeten droog door zand van de zeebodem te halen om de dijken mee te verhogen. Halen we gas (en een klein beetje olie) uit de bodem om onze huizen warm en industrie draaiende te houden. Bouwen we windparken om het licht te laten branden en onze bedrijven te verduurzamen. Leggen we allerlei elektriciteits- en telecomkabels om altijd verbonden te zijn met de rest van de wereld. En dan willen we ook nog artificiële eilanden gaan bouwen om dit alles weer samen te laten komen.
Waar is er dan nog ruimte voor de natuur?
De natuur kan niet voor zichzelf opkomen. Het heeft geen stem en ook geen directe economische belangen. Maar indirect is het wel de motor die de mensheid draaiende houdt. Die ervoor zorgt dat er vissen worden geboren die onze vissers kunnen vangen. Die ons ruimte geeft voor recreatie. En die een enorme hoeveelheid CO2 in zich opslaat. Maar waar is er dan nog die ruimte op de Noordzee? En wie zorgt ervoor dat de natuur deze ruimte ook echt krijgt?
Kortom, wie is de baas op de Noordzee?
Makkelijke vraag. Iets minder makkelijk antwoord.
De discussie over waar we ruimte voor wat willen op de Noordzee wordt gevoerd in het Noordzeeoverleg. In dit overlegorgaan komen de vertegenwoordigers van de energiesector, visserij, natuur en scheepvaart samen met de diverse betrokken ministeries. Elke vijf weken worden hier de ontwikkelingen rondom het ruimtegebruik op de Noordzee besproken. Denk hierbij aan de routekaart 2030 voor wind op zee (waar gaan we de windparken plaatsen), de visie voedsel op zee (hoe gaat de visserij zich ontwikkelen), maar ook de High Seas Treaty (30% van de zeeën en oceanen moet beschermd zijn in 2030).
Onder leiding van onafhankelijke voorzitter Sybilla Dekker bespreken de partijen hier de ontwikkelingen en adviseren zij uiteindelijk de verschillende betrokken Ministers. Bijvoorbeeld voor visserij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), voor energie het Ministerie van Economische Zaken & Klimaat en voor natuur weer LNV. En om het nog even gecompliceerder te maken gaan alle ruimtelijke vraagstukken naar het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W).
Dit betekent dat uiteindelijk de diverse ministers verantwoordelijk zijn voor wat er op de Noordzee gebeurt. Kunnen we daarbij zeggen, die persoon is de baas? Helaas. We hebben geen Minister van de Noordzee zoals onze zuiderburen (wij hebben alleen de Minister van I&W als coördinerend minister). Nee. Wij lossen het typisch Nederlands op met een poldermodel, waarbij iedereen z’n zegje mag doen en we er met een compromis uit komen.
En uiteindelijk is dit ook wel het beste. De belangen op de Noordzee zijn inmiddels zo groot dat het onmogelijk is om alle kennis en verantwoordelijkheid bij een organisatie te leggen. Het ophalen van kennis en inzichten bij de verschillende sectoren draagt uiteindelijke bij aan een meer evenwichtige Noordzee. Waarbij aandacht is voor zowel Energie, Voedsel en Natuur en het samenspel tussen deze drie transities. Want uiteindelijk moeten we dit met z’n allen doen.
Meer weten over verschillende politieke partijen naar de ontwikkelingen op de Noordzee kijken? Tijdens het Noordzee Debat gingen CDA, D66, GroenLinks/PVDA, NSC en VVD hierover met elkaar in debat. Kijk het debat terug via de website www.noordzeedebat.nl en weet wat je kunt kiezen op de Noordzee op 22 november.
